Over

Onderzoek naar de sociale kwaliteit van onderwijs

Er is een breed besef dat de sociale kwaliteit van scholen ertoe doet, zowel bij scholen zelf, de samenleving, in de wetenschap en politiek. Er is echter nog weinig bekend hoe scholen dit onderwerp het beste kunnen invullen. De onderzoeksprojecten van de onderzoeksgroep Burgerschapsonderwijs aan de Universiteit van Amsterdam zijn er op gericht deze en soortgelijke vragen te beantwoorden.

Sociale kwaliteit

Sociale kwaliteit van onderwijs is een breed begrip, met veel facetten. Persoonsvorming en brede ontplooiing van talenten, burgerschap, morele ontwikkeling en sociale integratie zijn voorbeelden van de onderwerpen waarom het kan gaan.

Sociale en maatschappelijke vorming van leerlingen is een belangrijk doel van onderwijs en scholen geven daar sinds lange tijd vorm aan. Denk bijvoorbeeld aan de pedagogische opdracht van de school, sociale, morele en levensbeschouwelijke vorming, milieu- en mensenrechteneducatie, intercultureel onderwijs, leerlingen inspraak of de maatschappelijke stage. Daarbij is niet één manier de beste of voor alle situaties geschikt. Scholen houden rekening met de omgeving van de school, de samenstelling van de leerlingenpopulatie, de wensen van ouders of de levensbeschouwelijke uitgangspunten van de school. Ook kunnen de doelen die scholen willen nastreven verschillen, afhankelijk van wat leerlingen nodig hebben, de visie van de school en dergelijke.

Maatschappelijke ontwikkelingen hebben de sociale taak weer meer op de voorgrond geplaatst en er is behoefte aan kennis over verdere ontwikkeling van dit onderwijs. De overheid verwacht een bijdrage van scholen, zoals de kerndoelen of de wettelijke opdracht tot bevordering van burgerschap laten zien. Ook speelt de wens, van onder andere de Onderwijsraad, om de kwaliteit van het burgerschapsonderwijs te versterken. Er zijn dus verschillende redenen die de ontwikkeling en evaluatie van sociale kwaliteit een interessant onderwerp maken.

Projecten

Binnen de onderzoeksgroep Burgerschapsonderwijs worden zowel kortlopende, kleinschalige projecten uitgevoerd als langlopende, grootschalige projecten. Een greep uit deze projecten:

• Burgerschapsonderwijs in het voortgezet onderwijs en Terra Nova Minimaatschappij: wat werkt voor wie en waarom?
• ESC | Effecten van scholen op burgerschap
• ICCS 2022 | International Civic and Citizenship Education Study
• Peil.Burgerschap | Peilingsonderzoek burgerschap einde basisonderwijs, speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs
• Resultaatgericht burgerschapsonderwijs op de basisschool
• Scholenpanels Burgerschap | Alliantie Scholenpanels Burgerschap
• Vernieuwende en beproefde methodieken en instrumenten voor burgerschapsonderwijs in het mbo

Meer informatie over de verschillende projecten is hier te vinden.

Onderzoekers

De onderzoeksgroep Burgerschapsonderwijs wordt geleid door prof. Anne Bert Dijkstra (Universiteit van Amsterdam, afdeling Pedagogische en Onderwijswetenschappen). Aan bovenstaande onderzoeksprojecten werken onder andere mee (alfabetische volgorde):

Universiteit van Amsterdam

• Remmert Daas
• Nikki Dekker
• Anne Bert Dijkstra
• Lianne Hoek
• Esther Karkdijk
• Anke Munniksma

Kohnstamm Instituut

• Esther Stronkhorst
• Annabel Vaessen
• Ineke van der Veen

Hogeschool van Amsterdam

• Hessel Nieuwelink
• Jip Teegelbeckers

ROC Noorderpoort

• Chris Holman

Academische Werkplaats Sociale Kwaliteit Onderwijs

• Marianne Pas
• Joke van Putten

Afgesloten onderzoek

• Manja Coopmans
• Bram Eidhof
• Suzan Nouwens
• Frank Wanders